Górnośląskie dobra Karla Erdmanna von Larisch

Dwór w Dębowcu Karl Erdmann ( określany czasami w dokumentach również jako Wacław) był postacią nietuzinkową, która awansowała z poziomu średniozamożnej szlachty do poziomu magnatów. Jego bezpośredni przodkowie wywodzili się z Mikolina, małej miejscowości położonej pomiędzy Brzegiem a Opolem. Ojcem Karla Erdmanna był Adam Wacław (1711-1768), czasami określany jako Wenzel, urodzony w Löwen, czyli współczesnym Lewinie Brzeskim. Tytułował się on panem na Mikolinie i miał, miedzy innymi, dobra w  Dębowcu, koło Skoczowa, w Zawadzie, na obecnie czeskim Zaolziu i w Kopciowicach koło Pszczyny, w których Karol Erdmann się urodził. Adam Wacław von Larisch ożenił się w Pszczynie z Maksymilianną Teresą von Holly (1725-1780) reprezentantką starej, górnośląskiej szlachty, właścicielką, między innymi, dóbr w Hażlach koło Cieszyna, w Mszanie Górnej i Dolnej, najprawdopodobniej koło Wodzisławia Śląskiego. Istnienie Maksymilianny Tersy von Holly, która wyszła za Wacława von Larischa potwierdzają dokumenty odnalezione w 1886 roku podczas remontu wieży w drewnianego kościoła św. Barłtłomieja w Hażlach, niedaleko Cieszyna: Wieża ta wybudowana z gruntu w roku Pańskim 1776, dnia 9 sierpnia ukończona.(…) Proboszczem wówczas był Jakub Kajsztura, kierownikiem Jan Schemassek, patronką Najjaśniejsza Pani Maksymilianna z Larischów, która jako patronka tej osady za darmo dała drzewo na tę wieżę(…). Sformułowanie z Larischów oznacza w tym wypadku, prawie na pewno, nazwisko męża a nie panieńskie.  Protokół wizytacyjny z 1679 roku  potwierdza ową darowiznę, uzupełniając lakonicznie wyznanie dziedziczki – protestanckie, czyli takie jakie miał Karol Erdmann, jej syn.

Szlachcic  czerpał zyski z handlu ziemią a zakres jego spekulacji obejmował również tereny jego rodzinnego Górnego Śląska. Jeszcze przed awansem na kapitana, w roku 1780 kupił on dobra w Kornowacu koło Raciborza. Warto nadmienić, że w pobliski Pogrzebień należał na początku wieku XIX do Jana Nepomucena von Larischa, późniejszego teścia Josepha von Eichendorffa. W 1784 roku trzydziestokilkuletni kapitan postanowił inwestować w coraz bardziej popularne kopaliny, kupił więc w 1784  na Górnym Śląsku w dobra rycerskie w Tarnowicach Starych, obecnej dzielnicy Tarnowskich Gór oraz w Czernicy (w powiece rybnickim)- najprawdopodobniej ze względu na złoża gipsu, ponieważ o złożach węgla dowiedziano się kilka lat później. O zyskach pochodzących z handlu ziemią i kopalinami mogą świadczyć kwoty kupna i sprzedaży majątku rycerskiego w Czernicy. Karl Erdmann sprzedał te dobra Józefowi von Schweinischen w 1787 roku za kwotę przeszło pięćdziesięciu dwu tysięcy florenów – kilka lat wcześniej, w 1781 roku dobra te były warte dwadzieścia cztery tysiące florenów. Spekulacja  przynosiła szlachcicowi spore dochody, ponieważ w 1785 roku postanowił zamieszkać w nowej rezydencji – Osieku koło Oświęcimia. Radość z posiadania nowej siedziby magnackiej nie zmniejszył tempa inwestycyjnego Karla Erdmanna, bo w 1788 roku kupił on dobra w Słupnej, Brzezince i Brzęczkowicach – współczesnych dzielnicach Mysłowic.

W 1790 roku w Brzezince założył on lub kupił kopalnię Dar Karola, w 1801 roku w Słupnej założył kopalnię Luiza, nazwaną tak na cześć córki, zaś w Brzęczkowicach zlecił poszukiwanie węgla w roku 1802.

Po dworku dawnych kopalniach von Larischa i po dworku w Słupnej pozostały ślady znane jedynie pasjonatom historii. Najbardziej widocznym śladem niegdysiejszej obecności szlachcica w Mysłowicach  jest nazwa jednej z dzielnic- Larysz.

http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=21&t=16110

http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=24&t=1974

Skomentuj artykuł

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

24 − = 16

Scroll to Top