Larischowie & Donnersmarckowie

Pałac w Brynku
Losy tych dwóch rodów często przeplatały się ze sobą. Wspólne interesy, polowania, działalność społeczna. Nic dziwnego, że oba te rody połączyło również małżeństwo Anny Zuzanny von Larisch z Karolem Erdmanem Henckel von Donnersmarck.

Karol Erdman Henckel von Donnersmarck- był drugim i najmłodszym synem hrabiego Karola Maksymiliana (1642-1720) założyciela linii Tarnogórsko-Świerklanieckiejskiej oraz jego drugiej żony Heleny Jadwigi hrabianki von Roedern. Urodził się 8 grudnia 1695 r. we Wrocławiu. Pan Tarnowskich Gór.
Żonaty z Anną Zuzanną von Larisch (1713-1761) Miał z nią kilkanaścioro dzieci. Wieku dojrzałego dożyło dziesięcioro. Zmarł 7 kwietnia 1760r.

Początkowo żył w cieniu brata Leona Maksymiliana, który jako starszy przejął w 1716 r. rodzinne dobra. Jedenaście lat później jednak – 5 sierpnia 1727 r. – bracia zawarli umowę. Leon Maksymilian za sumę 20 tysięcy guldenów zrzekał się na rzecz Karola Erdmanna całego odziedziczonego majątku – tj. fideikomisu tarnogórsko-świerklanieckiego – wraz z władzą nad Tarnowskimi Górami i okolicznymi ziemiami. Nie było to małą kwotą jeśli pamiętać, że całoroczne wpływy do kasy miejskiej Tarnowskich Gór to było zaledwie od 4 do 6 tysięcy guldenów.

Karol Erdmann był człowiekiem tolerancyjnym. Do takiej postawy zmuszała go po trochu sytuacja. Sam protestant był poddanym katolickiego władcy – Habsburga – cesarza i króla Czech. W 1732 r. zgodził się na osiedlenie w Tarnowskich Górach rodziny żydowskiej. Musiała ona zapłacić jednak za to
1 tysiąc guldenów. Hrabia zgodnie z poleceniem władcy zgłosił ten fakt do Urzędu Zwierzchniego we Wrocławiu.

Znaczącym wydarzeniem w życiu hrabiego i Tarnowskich Gór była wizyta w 1734 r. elektora Saksonii Fryderyka Augusta II Wettyna. Władca zdążał do Krakowa na swą królewską koronację. Panował później w Rzeczypospolitej pod imieniem Augusta III Sasa.

Wielką zmianą było przejście Śląska oraz Tarnowskich Gór pod władzę króla Prus Fryderyka II Wielkiego. Hrabia Karol Erdmann wystosował 20 listopada 1742 r. pismo do Hohenzollerna z prośbą o zgodę na odprawianie nabożeństw ewangelickich, budowę domu modlitwy oraz utrzymanie duchownego (z dochodem 200 florenów). Monarcha odpowiedział nadzwyczaj szybko. Odpowiedź Fryderyka nosiła datę 8 grudnia. Znając realia ówczesnych podróży i szybkość z jaką przekazywano listy można przyjąć, że odpowiedzi udzielono niemalże natychmiast, a osoba hrabiego była zapewne mile widziana na dworze królewskim. Oczywiście król w liście wyrażał zgodę na prośbę Karola Erdmanna. Z inicjatywy Henckla do Tarnowskich Gór sprowadzono wybitnego kaznodzieję ewangelickiego Samuela Ludwika Sasadiusa. Duchowny poświęcił 25 grudnia 1742 r. dom zborny na tarnogórskim rynku.

Niestety w czasach rządów Karola Erdmanna spotykały tarnogórzan także tragedie. W 1732 r. i 1737 r. podczas epidemii zarazy i tyfusu zmarło ponad 600 mieszkańców miasta. Tarnowskie Góry trapiły także pożary w 1734 r., 1742 r. i 1746 r. Miasto gwarków miało także powody do zadowolenia. To tutaj znalazły siedzibę władze utworzonego w 1742 r. powiatu bytomskiego. W 1754 r. w budynku przy ul. Gliwickiej nr 4 otwarto szkołę protestancką, która stała się jednym z bardziej znaczących ośrodków nauczania w tamtych czasach.

Karol Erdmann sprawował władzę nad miastem i okolicami ponad trzydzieści lat. Zmarł 7 IV 1760 r. w rodzinnym zamku w Świerklańcu. Jego dziedzicem został najstarszy syn Erdmann Gustaw.

Potomkowie:

– Erdman (1734-1805)

– Gustaw Adolf (1764-1813) dziedzic Świerklańca i Tarnowskich Gór

– Eleonora (Loretta) ur.1742r. (wyszła za mąż za dalekiego kuzyna Łazarza Jana Nepomuka Henkel von Donnersmarck) dziedziczka Gręboszowa.

– Karol Łazarz (1722-1864)W XIX w. w okresie rewolucji przemysłowej doszedł do wielkiego znaczenia oraz bogactwa wraz synem Guido.Dzięki ich działalności Hencklowie stali się jedną z najbogatszych rodzin na Śląsku i w Niemczech. Guido jako przyjaciel Alfreda Kruppa i Ottona von Bismarcka posiadał także spore wpływy polityczne. Po Alfredzie Kruppie był najbogatszym człowiekiem w ówczesnych Niemczech. Cesarz niemiecki Wilhelm II Hohenzollern 18 stycznia 1901 r. nadał mu dziedziczną godność pruskiego księcia von Donnersmarck (Primogenitur) z tytułem „Książęca Mość”.

– Guido (1830-1916) Po śmierci ojca – Guido Henckel von Donnersmarck – bracia, Guidotto i Kraft zarządzali wspólnie odziedziczoną fortuną. Utworzyli spółkę jawną. Dyrekcja Kopalń i Hut Księcia von Donnersmarck znajdowała się po stronie polskiej w Świętochłowicach. W Świerklańcu mieściła się dyrekcja generalna całości dóbr. Po podziale Górnego Śląska po I wojnie światowej prawie całość ich posiadłości ziemskich znalazła się w Polsce. Cztery kopalnie węgla oraz huta cynku położone były w okolicach Świętochłowic, a w rejonie Tarnowskich Gór głównie ich majątki ziemskie wraz z najważniejszymi rezydencjami: pałacami w Reptach i Świerklańcu.

– Guidotto (1888-1959)

– Kraft (1890-1877)

Ostatni właściciele rezydencji w Świerklańcu i Reptach po wojnie przenieśli się do Bawarii. Guidotto 2. ks. von Donnersmarck zmarł w 1959 r. w Rottach-Egern. Cztery lata później odeszła jego żona Anna księżniczka zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg. Hrabia Kraft po wyjeździe do Niemiec działał w śląskich organizacjach kulturalnych (m.in. Kulturwerk Schlesien, był pierwszy przewodniczący od założenia organizacji w 1952 r. do 1962 r.). W 1963 r. odziedziczył jako szesnasty z rodu tytuł wolnego pana stanowego Bytomia. Był również honorowym senatorem Technische Universität w Berlinie. Nie ożenił się. Zmarł 1 września 1977 r. w Rottach-Egern. Został tam pochowany obok brata i jego żony. Guidotto (zm. 1959 r.) pozostawił dwóch synów, Guida (ur. 1909 r.) i Karola Erdmana (ur. 1915 r.). Pierwszy został w 1959 r. 3. księciem von Donnersmarck. Był komendatorem Śląskiego Zrzeszenia Zakonu Joannitów (niem. Schlesische Gennosenschaft Johanniten Orden). Z żoną Lily von Dziembowski (ur. 1916 r.) mają syna Guidotto i córkę Annę Katarzynę (obecnie żona Ferdynanda hr. von Spiegel). Zmarł w 1976 r. i został pochowany (tak jak rodzice) w Rottach-Egern. Jego syn, Guidotto został po śmierci ojca 4. księciem von Donnersmarck. Jest doktorem prawa i pracuje w bankowości. W 1972 r. ożenił się z Gerlindą (Lindą) Urban (ur. 1943 r.). Mają troje dzieci: córki Annę Sarę (ur. 1973 r.) i Katarzynę (ur. 1976 r.) oraz syna Aleksandra (ur. 1979 r). Syn, który w przyszłości odziedziczy godność księcia, urodził się podczas pobytu jego rodziców w stolicy Japonii – Tokio. Obecnie ma tytuł ?tylko? hrabiego. Księżna Linda zmarła jesienią 1999 r. w wieku zaledwie 56 lat. Karol Erdmann ożenił się z Elżbietą baronówną Uggla (ur. 1915 r.). Córka Katarzyna urodziła się w 1943 r., a po czterech latach syn Guido, który jest doktorem medycyny, chirurgiem. Jego żoną została Solveig Gunilla Maria Samzelius (ur. 1948 r.). Mają syna Karola-Wiktora (ur. 1982 r.) i córkę Eleonorę (ur. 1984 r.).

Najbardziej znanym dziś Donnersmarckiem ( linia Nakielsko-Ramułtowicka, której założycielem był Łazarz IV (1835-1914)) jest Florian Henkel von Donnersmarck (ur.2 maja 1973r.)wybitny niezależny scenarzysta i reżyser filmowy, laureat Oskara za film pt. ?Życie na podsłuchu?(2005) ostatni jego film to ?Turysta? z udziałem tak znanych gwiazd jak Angelina Jolie i Johnny Depp.

Ciekawe linki:

http://entenring.akcja.pl/bojanowski.html

http://www.nowiny.pl/egazeta/nowiny-raciborskie/2005-05-24/5488-krwawe-wyczyny-szlachcicow.html

http://www.cinema.nl/media/6941840/trailer-the-tourist-van-florian-henckel-von-donnersmarck

http://www.mmsilesia.pl/248070/2010/2/13/guido-henckel-von-donnersmarck–ksiazecy-kupiec?category=kultura

Skomentuj artykuł

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

25 − 24 =

Scroll to Top